VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ

VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ

l  Veri ölçmeye dayanır.

l  Ölçme

            Kavram

            işlem

            ürün

l  Ölçme olgulara,bireylere ya da bir özelliğe belirli standartlarda sembolik değerler verme sürecidir.

l  İyi bir ölçme;

          Araştırma konusuna uygun ölçme yönteminin seçilebilmesi.

            Olay ve objelerin doğru ve duyarlı ölçülebilmesi.

l  Veri toplama yöntemleri

            Nicel

            Nitel

Anket Yöntemi        

l  Anket belli bir amaç ve plana göre düzenlenmiş sorular listesi olup veri toplamada en çok kullanılan yöntemlerden biridir.

l  Bunun nedenleri

     -Yoğun veri    -Daha büyük örneklem    -Bireysel özellikler    -Ekonomik    -Hızlı 

l  Araştırmalarda görülen ölçüm ve cevaplama hataları anket yöntemine kuşkuyla yaklaşılmasına neden olur.

l  Ancak belli ilkeler dikkate alınarak yapılan bir anket çalışmasında bilginin sağlıklı olması ve hataların en aza indirgenmesi mümkündür.

l  Araştırmacı anketi hazırlarken şu kurallara azami dikkati göstermelidir:

Genel Kurallar

l  Araştırmacı ön hazırlık yapmalı

l  Konuya hakim olmalı

l  Araştırmanın hitap edeceği kitle doğru belirlenmeli

Biçimsel Kurallar

l  Anketi cevaplayan kişinin kimliğini ortaya çıkarmaya dair sorulardan kesinlikle kaçınılmalıdır

l  Sorular basit,yalın ve sade olmalıdır

l  Açık uçlu sorulardan kaçınılmalıdır

l  Sorulara verilebilecek tüm cevaplar şıklarda olmalıdır

l  Evet,hayır,bazen gibi iki üç şıklı cevaplı sorulardan kaçınılmalıdır

l  Sorular dolaylı sorulmalı aralara kontrol soruları konulmalıdır

l  Soru sayısına dikkat edilmeli en fazla 35 soruda bitirilmelidir

l  Örneklem nicelik açısından evreni temsil etmelidir

Soru Kağıdının Hazırlanması

l  Anket soruları hazırlanırken iki temel ilke vardır.

Temel İlke I:Sorular araştırmanın amacını belirleyen değişkenlere uygun olmalıdır.

Temel İlke Il:Her soru araştırmada ele alınan yalnız tek bir değişkenin ölçülmek istenen niteliğini belirleyici olmalıdır.

Soru Türleri

Kapalı Uçlu Sorular

            Bu tür sorularda cevap seçeneklerde verilir

l  Evet Hayır / Olumlu Olumsuz / Var Yok

l  Çoktan seçmeli

l  Sayısal ölçek ya da Likert tipi

            Avantajları

l  Cevapların aynı olması karşılaştırmayı kolaylaştırır

l  Verilerin bilgisayara girilmesi kısa zaman alır

l  Cevabın belli olması alakasız cevapların gelmesini engeller

l  Maliyer ve zaman yönünden ekonomiktir

            Dezavantajları

l  Cevaplardan biri rastgele işaretlenebilir

l  Cevaplayıcılar kendilerine en yakın gelen cevabı işaretler aradaki farklılıklar belli olmaz

l  Soruların deneklerce doğru anlaşılıp anlaşılmadığı denetlenemez

l  Açık Uçlu Sorular

            Bu tarz anketlerde cevaplayıcıya istediği cevabı verme hakkı tanınmaktadır.O yüzden sorular dikkatle hazırlanmalı kelimeler dikkatle seçilmelidir.

            Avantajları

l  Derinliğine bilgi edinilmesi

l  Beklenmeyen verilerin toplanması

            Dezavantajları

l  Araştırmayla alakasız cevaplar gelmesi

l  İstatistiki analiz için sınıflandırılması gereken cevapların yanlış kodlanma ihtimali yüksektir

l  Açık uçlu sorular için normalde daha fazla zamana ihtiyaç vardır

1-   Demografik Sorular:

l  Cinsiyetiniz nedir?

l  Kaç yaşındasınız?

l  Medeni durumunuz nedir?

2-   Olgusal Sorular:

a)   Bilgi Soranlar

l  Kemik sentezi için hangi besinler alınmaldıır?

l  Stratosfer kaçıncı katmandır?

l  İrasyonel sayılar nedir?

b)   Davranış Soranlar

l  Çocuğunuzu kaç yaşına kadar emzirdiniz?

l  Büyüklerin yanında oturma şeklinize dikkat eder misiniz?

l  Beyaz çamaşırlarda leke çıkartmak için ne kullanırsınız?

3-   Yargısal Sorular

l  Fakülte yönetimi öğreniclerin problemleri ile ilgileniyor mu?

l  Sizce yeni değerlendirme sistemi öğrenciden yana bir sistem midir?

l  Okulunuzdaki eğitim kalitesi düzeyi nasıldır?

Soru Yazımında Temel İlkeler

l  Amaca cevap vermeli

l  Kısa ve basit olmalı

l  Karmaşık ve farklı kavramlar içermemeli

l  Bir soru yalnız bir konu içermeli

l  Fonksiyonel olmalı

l  Geçerli olmalı

l  Güvenilir olmalı

l  Evreni temsil etmeli

l  Temsil gücü zayıflatılmamalı

l  Anket formunun düzenlenmesi

Anketör

            Soru kağıdı araştırmacı tarafından uygulanabildiği gibi geniş çaplı araştırmalarda anketör tarafından da uygulanabilir.Veri toplama yönetimi kendisine ait olduğundan dolayı araştırma için hayati önem taşıyan bir pozisyondur.

l  Anketör Seçimi

-Dikkatli   -Dürüst   -Yan tutmayan   -Araştırma konusunun gerektirdiği kişisel,fiziksel özelliklere,zeka ve bilgi düzeyine sahip olmalıdır

l  Anketör Eğitimi

            Anketör eğitimi dört aşamadan oluşur

l  Araştırmanın konusu ve amacı

l  Veri türleri ve özellikleri

l  Anket yöntemi

l  Anketin incelenmesi

                        -Her sorunun nasıl sorulacağı

                        -Her cevabın nasıl işleneceği

                        -Kodlama ve denetimin nasıl yapılacağı

                        -Kayıtların (açık uçlu soru) nasıl yapılacağı

l  Anket Ön Test / Ön Uygulama

            Alan uygulamasına geçilmeden önce anketin test edilmesi gerekir.Bu uygulamayla her bir sorunun etkinliği ve veri toplama aracının toplam etkinliği değerlendirilir.

Soru Kağıdı Düzeni

l  Monotonluğu kaldırmak için aynı sayfada farklı yazı tipleri

l  Yazı tipinin yumuşak, dolgun ve kolay okunur olması

l  Görüşmecinin notları, soruların yanıtları ve cevapların kodlanabilmesi için boş yer

l  Soru sayfasının bütünlük ve estetik açıdan hoş bir görüntü yaratması, göze hitap etmesi

l  İdeal büyüklükte olması(A4 büyüklüğünde bir kağıdın ikiye katlanarak elde edilen ölçü(A5) ile sınırlandırılması

l  Soruların genelden özele, kolaydan zora sıralanması

l  İlgili soruların bir araya getirilerek cevaplayıcının bir konu üzerinde odaklanmasını sağlamak

l  Ayırma ve kontrol sorularıyla sorular denetim altında tutulmalı

l  Anket Uygulama Yöntemleri

            Anket uygulamalarında hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın öncelikle nitelikli bir ön hazırlık yapılmalıdır.

            Bu kapsamda yapılan çalışmalar

v  Uygulama bölgesinin mahalle,cadde,sokak yerleşim alanları,yol durumu,nüfus yoğunluğu,yapısal özellikleri(homojen/heterojen)

v  Örneklem büyüklüğü ve nitelikleri

v  Uygulama aşamasına ilişkin bütçe ve diğer kaynakların bilgisi

v  Görüşme Yöntemi

v  Görüşme yönteminde

v  Anket uygulama bölgesine ulaşım durumu

v  Görüşmeci ve denetçi sayısının denetlenmesi

v  Görüşmenin ortalama süresi

v  Görüşme gün ve saatleri önceden belirlenmelidir

v              Avantajları

v  Anketörün gözlem yapabilmesi

v  Cevaplanma oranının çok yüksek olması

v  Cevaplayanın kontrol edilebilir olması

v  Uygulama esnasında düzeltme yapılabilir olması

Gönderme Yöntemi

Örneklem grubu geniş bir bölgeden seçildiğinde anket deneklere çeşitli yollarla gönderilmektedir.Bu yollar  posta,internet,kamu kurum ve kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatları,şirket,dernek,vakıf vb birimlerin ulaşım kanallarıdır.

Tüm cevaplayıcılara anketlerle birlikte kişisel bir bilgilendirme mektubu gönderilmelidir.

Gönderme işlemi tek tek postayla gönderilmediği durumlarda ilgili alıcılara çok detaylı bilgi verilmelidir.Gönderim yöntemi özellikle posta ile yapılanlarda geri dönme oranları oldukça düşük olmasına rağmen soru kağıtlarının yüksek oranda geri dönüşünü sağlamak amacı ile gerekli önlemler alınmalıdır.

-Avantajları

v  Çok geniş kitlelere hızlı ulaşılır

v  Görüşme yöntemine göre daha az kaynak gerektirir

-Dezavantajları

v  Geriye dönüş oranı düşüktür

v  Kimin ya da kimlerin hangi etkiler altında

v  Yanlış anlama,algılama,yorumlama hataları düzeltilemez

v  Cevapların güvenilirliği kuşkuludur

Telefon Yöntemi

Telefon yöntemi anket yönteminde pek fazla kullanılmamaktadır.Küçük örneklem gruplarında, bilgiye hızlı ulaşılmak istendiğinde ve problemin acilen çözülmesi gerektiği uygulanmaktadır.Soruların sayısı 15-20 dakika sürecek şekilde belirlenmelidir.

-Avantajları

v  Bilgiye çok hızlı ulaşılır

v  Cevaplayıcı kontrol edilebilir ve düzeltilir

-Dezavantajları

v  Uygulama sürecinin karmaşık bir yapısı olduğundan uygulama sırasında ciddi problemlerle karşılaşılabilir

Deneysel Yöntem

Deneysel yöntem, bir araştırma konusuna ilişkin veri elde etmek amacı ile araştırıcının kontrolünde, neden-sonuç ilişkilerini belirlemeye dönük, toplanmak istenen verilerin üretilmesi çalışmalarıdır.

Diğer veri toplama yöntemlerinde var olan durum çeşitli yöntemlerle gözlenmekte, belirlenmektedir.Deneysel yöntem ise etkenin etkene yaptığı etkinin ölçümünü ve o verilerin karşılaştırılarak bir sonuca ulaşmaya çalışır.

Deneysel yöntemde veriler var olan veriler değildir.Oluşturulan, somut verilerdir. 

Bu veriler, bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkeni etkilemesi, kontrollü koşullarda sistemli değişiklikler yapılması ve sonuçların izlenmesi, bağımsız değişkenlerdeki sistemli değişmelerin bağımlı değişkeni nasıl etkilediğinin belirlenmesi sonucunda oluşur.

l  Tek değişkenli deneylerde denenmek istenen bir tek değişken vardır diğer koşullar stabildir.

l  Çok değişkenli deneylerde bir çok bağımsız değişkenin birlikte etkileri saptanmaya çalışılır.

Türleri

Deneysel Veri Toplamada Kontrol

Her deney bağımlı, bağımsız ve kontrol değişkenlerinden oluşur.

Nedensellik(sebep) Etkenleri

l  Birlikte değişim ilişkisi

l  Nedensel değişim ilkesi

-Birlikte değişim ilişkisinde, değişkenlerden hangisinin neden hangisinin sonuç olduğu belirgin değildir.

-Nedensel değişim ilişkisinde, bir olayın oluşması başka bir olaya bağlı ise, bu iki olay arasında sebep-sonuç ilişkisi bulunmaktadır.Susuzluğu gidermek için su içmek gibi.

Deneysel Ortamlar

Deneysel çalışmalarda ya doğal ortam(alan) ya da düzenlenmiş deney ortamları(laboratuar) bulunmaktadır.

Deney Uygulama İlkeleri

v  Tarafsız olmak

v  Kontrol grubu oluşturmak

v  Değişkenleri kontrol etmek

v  Yeterli sayıda denek kullanmak

v  Uygun denek seçmek

v  Uygun deney düzeni belirlemek

Gözlem Yöntemi

Gözlem; doğal yaşam içinde, durum, olay, olgu, çeşitli oluşum ve canlı varlıkları, belli amaçlara yönelik gözleme, izleme ve kaydetme işlemidir.

Yoğun yapılmalıdır ve doğal olduğundan objektif veriler içerir.

Gözlemci ve gözlenen olarak iki taraf bulunur.

Türleri ise;

                              -Katılımlı gözlem

                               -Katılımsız gözlem’dir.

Veri Toplama İlkeleri

Ø  Gözlemin başarısı gözlemcinin yeteneği ve teknolojisinin duyarlılığıyla doğru orantılıdır

Ø  Farklı gözlemciler kullanılarak gözlemciler arasında bir standart oluşturulmaya çalışılınır

Ø  Gözlem ünitesinin yakından gözlenmesi her durumda sağlanmalıdır

Ø  Kayıt materyallerinin sürekli ve sağlıklı çalışması sağlanmalıdır

Ø  Gözlem durumunun doğal atmosferi korunmalıdır

Gözlem Ünitesi ve Araçları

Gözlem Ünitesi

Gözlem ünitesi, gözlenmesi amaçlanan oluşumların bulunduğu alandır.İki temel ölçüte dayanır.Gözlenebilirlik ve anlamlılık.

Gözlem Araçları

İki gruptan oluşur.

v  Yardımcı gözlem araçları

q  Gözlem kayıt formu

v  Gözlemcinin duyu organları çoğu zaman duyarlı;ancak yeterli olmamaktadır.Bu yüzden duyarlılığı arttırmak için yardımcı araçlarada gerek duyulmaktadır

q  Gözlemci için bir yol gösterici olan ve bilgilerin kaydedilmesi ve sayısallaştırılmasını sağlayan gözlem formu her araştırma için özel hazırlanmalıdır.Kısa ve anlaşılır olmalıdır.Çünkü bu form yöntemin derecelendirme ölçeği işlevini görmektedir.Ancak mutlaka bir ön çalışma ile kontrol edilmelidir.